Zatrudniasz kierowców - sprawdź jakie zmiany będą obowiązywały od 1 stycznia 2012 r.

Zniesienie barier w prowadzeniu działalności przewozowej mające na celu stworzenie warunków pozwalających polskim przewoźnikom konkurować na rynku europejskim to skutek zmian w ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (Dz. U. nr 92, poz. 879 z późn. zm.). Materię tę reguluje art. 6 ustawy z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz niektórych innych ustaw.

Ustawa oczekuje na podpis Prezydenta i wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2012 r.

Definicja pory nocnej

Wśród najistotniejszych zmian w ustawie o czasie pracy kierowców, dalej ustawie wprowadza się do art. 2 ustawy punkt 6a, zawierający szczególną definicję pory nocnej, przewidzianą wyłącznie dla ustalania czasu pracy. Zgodnie z tą regulacją, pora nocna ulegnie skróceniu do 4 godzin, które pracodawca będzie wyznaczał pomiędzy północą a godziną 7 rano. Zmiana ta ma szczególne znaczenie w związku z regulacją art. 21 ustawy, który skraca do 10 godzin czas pracy kierowcy w sytuacji, gdy pokrywa się on choćby w części z obowiązującą w zakładzie porą nocną. Aktualnie wobec braku odrębnej definicji pory nocnej w ustawie, pracodawcy stosują instytucję uregulowaną w art. 151⁷ § 1 K.p., przez co pora nocna obowiązująca polskich kierowców jest dwukrotnie dłuższa, niż w innych państwach UE. W przypadku pozostałych państw członkowskich UE pora nocna równa 4 godzinom obowiązuje już od kilku lat mocą art. 3 lit. a) Dyrektywy 2002/15/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 marca 2002 r. w sprawie organizacji czasu pracy osób wykonujących czynności w trasie w zakresie transportu drogowego (Dz. Urz. WE L 80 z 23.03.2002).

Indywidualny rozkład czasu pracy kierowcy

Kolejne modyfikacje ustawy polegają na wprowadzeniu do jej treści definicji indywidualnego rozkładu czasu pracy. Zgodnie z dodanymi w art. 8 ust. 2-4 ustawy, pracodawca będzie mógł ustalać kierowcom różne godziny rozpoczynania i kończenia pracy, przy czym ponowne jej podjęcie w tej samej dobie nie będzie powodowało powstawania nadgodzin. Jedynym obostrzeniem związanym z indywidualnym czasem pracy będzie konieczność zapewnienia kierowcom odpoczynków wymaganych art. 14 ustawy. Pozwoli to planować czas pracy kierowców z pominięciem nieznanej porządkom prawnym innych państw instytucji doby pracowniczej. W przypadku kierowców prowadzących pojazdy podlegające regulacjom rozporządzenia (WE) nr 561/2006 lub Umowy AETR zmiana ta nie jest diametralna, gdyż jedyną różnicą będzie brak obowiązku wypłaty dodatków za godziny podlegające zaliczeniu do poprzedniej doby. Warto jednak pamiętać, że dotychczas kierowca prowadzący pojazd o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony lub skonstruowany do przewozu nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą naruszając dobę pracowniczą narażał pracodawcę nie tylko na obowiązek rekompensaty nadgodzin, lecz również na odpowiedzialność za wykroczenie przeciwko prawom pracownika.

Wprowadzenie indywidualnego rozkładu czasu pracy pozwoli na uelastycznienie czasu pracy kierowców, którzy będą mogli rozpoczynać pracę bezpośrednio po zakończeniu okresu odpoczynku, obniżając jednocześnie koszty pracy.

Dla skorzystania z tych rozwiązań pracodawca będzie musiał wprowadzić indywidualny rozkład czasu pracy w porozumieniu z zakładową organizacją związkową, a jeśli nie jest objęty działaniem takiej organizacji, w porozumieniu z przedstawicielami pracowników wyłonionymi w trybie przyjętym u pracodawcy.

Równoważny czas pracy

Przełomowe zmiany w podejściu do czasu pracy kierowców niesie za sobą nowe brzmienie art. 15 ust. 1 ustawy, który wprowadza możliwość stosowania do kierowców zatrudnionych w przewozach drogowych w systemie równoważnym, rozkładów czasu pracy przewidujących przedłużenie wymiaru dobowego czasu pracy do 12 godzin. Oznacza to odejście od obowiązującej dotychczas zasady, zgodnie z którą 12-godzinne dniówki można planować jedynie kierowcom, wykonującym przewóz na potrzeby własne zakładu, a w transporcie drogowym dniówka nie może przekroczyć 10 godzin.

Harmonogramy czasu pracy

Kolejnym novum jest rozszerzenie kręgu osób, dla których nie ma obowiązku tworzenia harmonogramu czasu pracy. Nowe brzmienie art. 11 ust. 2a ustawy przewiduje bowiem, że poza kierowcami wykonującymi przewóz rzeczy, harmonogramów nie będą musieli mieć również kierowcy realizujący okazjonalne przewozy osób. Regulacja ta będzie dotyczyła również kierowców zatrudnionych w systemie równoważnym, co podkreślono w dodanym do ustawy art. 15 ust. 6. Warto pamiętać, że zmiany nie znajdą zastosowania do kierowców wykonujących przewozy regularne na trasach do 50 km. Zgodnie z dodanym w art. 31e ust. 4 ustawy, w ich przypadku obowiązek tworzenia rozkładów na okres co najmniej miesiąca istnieje także, gdy wykonują oni w trakcie przyjętego okresu rozliczeniowego innego rodzaju przewozy.

Obowiązek informacyjny kierowcy

Mocą zmienionego art. 24 pkt 2 ustawy, na kierowców pozostających w zatrudnieniu w kilku firmach nałożony zostanie obowiązek pisemnego informowania pracodawcy, poza wymiarem zatrudnienia na rzecz innych firm, również o przeciętnej tygodniowej liczbie godzin wykonywanych przewozów drogowych lub innych czynności wykonywanych na innej podstawie niż stosunek pracy. Co istotne, obowiązek ten znajdzie zastosowanie też do kierowców wykonujących przewozy regularne na trasach do 50 km, do których stosuje się art. 31d ustawy.

Ewidencjonowanie czasu pracy

Zgodnie z dodanym do art. 25 ust. 1a ustawy, ewidencja czasu pracy kierowców zatrudnionych w zadaniowym czasie pracy lub otrzymujących ryczałt za godziny nadliczbowe bądź za pracę w porze nocnej może mieć uproszczoną formę, gdyż pracodawca nie będzie miał obowiązku ewidencjonowania ich godzin pracy. W zamian za to pracodawcy, którzy prowadzą ewidencję kierowców w formie uproszczonej będą musieli wprowadzić w stosunku do tych pracowników indywidualne karty ewidencji nieobecności w pracy z podziałem na ich rodzaj i wymiar.

Zwiększenie funkcji prewencyjnej kar nakładanych na przewoźników przy jednoczesnym zmniejszeniu ich represyjności

Omawiany akt prawny przewiduje kilka istotnych zmian do ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. z 2007 r. nr 125, poz. 874 z późn. zm.), w tym polegających na:

dodaniu w art. 1 w ust. 2 pkt 2 lit. c) i d), przewidujących rozłożenie odpowiedzialności za naruszenie obowiązków lub warunków przewozu drogowego nie tylko na kierowców i przedsiębiorców wykonujących przewóz drogowy lub inne czynności związane z tym przewozem, lecz również na osoby zarządzające transportem oraz inne osoby wykonujące czynności związane z przewozem drogowym,
wprowadzeniu obowiązku przechowywania i udostępniania osobom uprawnionym do kontroli, dokumentów i innych nośników informacji wymaganych przepisami przez okres jednego roku począwszy od dnia, w którym przestał wykonywać transport drogowy zarówno w przypadku wygaśnięcia lub cofnięcia licencji (art. 16a ustawy o transporcie drogowym), jak i w razie zaprzestania wykonywania działalności gospodarczej lub przewozu drogowego (art. 33a ustawy o transporcie drogowym),
dodaniu art. 92b umożliwiającego uniknięcie przez przewoźnika odpowiedzialności za naruszenie przepisów o czasie prowadzenia pojazdów, wymaganych przerwach i okresach wypoczynku, jeśli zapewnił on właściwą organizację i dyscyplinę pracy, prawidłowe zasady wynagradzania, niezawierające składników wynagrodzenia lub premii zachęcających do naruszania przepisów rozporządzenia (WE) nr 561/2006; w takim przypadku całość odpowiedzialności spada na kierowcę lub inną osobę odpowiedzialną za powstanie tych naruszeń,
ustanowieniu limitów sum kar pieniężnych nakładanych w ramach 1 kontroli w wysokości 10.000 zł w przypadku kontroli drogowej oraz od 15.000 zł do 40.000 zł w przypadku kontroli w siedzibie podmiotu w zależności od rodzaju prowadzonej działalności oraz liczby zatrudnianych kierowców (art. 92a ust. 2 i 3 ustawy o transporcie drogowym),
wprowadzeniu nowych załączników do ustawy o transporcie drogowym przewidujących zmienione wysokości kar za poszczególne naruszenia oraz ich podział ze względu na osoby, które ponoszą odpowiedzialność za ich popełnienie.