Ubezpieczenia i Prawo Pracy nr 13 (487) z dnia 1.07.2019

Wybór systemu i rozkładu czasu pracy

Pracodawca zamierza pracownikom magazynu wydłużyć czas pracy do 18⁰⁰ (obecnie pracują do 15⁰⁰). Czy podzielenie ich na dwie brygady świadczące pracę od 7⁰⁰ do 15⁰⁰ i od 10⁰⁰ do 18⁰⁰ można zakwalifikować jako ruchomy czas pracy, czy też będzie to praca zmianowa? Czy przedstawiona organizacja pracy będzie wymagała tworzenia dla pracowników harmonogramów czasu pracy? Nadmieniamy, że są oni zatrudnieni w podstawowym systemie czasu pracy.

Wydłużenie czasu funkcjonowania zakładu o 3 godziny wymaga ingerencji w rozkład, a w niektórych przypadkach również w obowiązujący pracowników system czasu pracy. To drugie rozwiązanie będzie konieczne, jeśli intencją pracodawcy będzie obsadzenie całej 11-godzinnej dniówki pracownikami jednej zmiany. Wówczas możliwe jest zastosowanie systemu równoważnego czasu pracy (art. 135 K.p.).

Zaletą systemu równoważnego jest to, że całą dniówkę roboczą od 7⁰⁰ do 18⁰⁰ można obstawić pracownikami jednej zmiany. Wyjątki dotyczą m.in. pracowników niepełnosprawnych, którzy poza pracą przy pilnowaniu bez zgody lekarza profilaktyka lub lekarza sprawującego opiekę zdrowotną nad niepełnosprawnym na pracę powyżej dobowej normy czasu pracy nie mogą pracować w równoważnym czasie pracy (art. 15 ust. 1 i 2 oraz art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych - Dz. U. z 2018 r. poz. 511 z późn. zm.).

Dopuszczalnym rozwiązaniem jest pozostanie przy systemie podstawowym i wydłużenie godzin pracy magazynu poprzez podzielenie pracowników na dwie brygady. Z uwagi na przyjęty przedział (7⁰⁰-18⁰⁰) w omawianym przypadku wystąpi odmiana pracy zmianowej, która choć mieści się w definicji zmianowości pracy (art. 128 § 2 pkt 1 K.p.), nie spełnia wymogów jakie stawia definicja zawarta w art. 2 ust. 5 dyrektywy nr 2003/88/WE z 4 listopada 2003 r. w sprawie niektórych aspektów organizacji czasu pracy (Dz. U. UE L 299 z 18.11.2003). Z uwagi na nakładanie się zmian (10⁰⁰-15⁰⁰) pracownicy nie będą zmieniać się na tych samych stanowiskach ani następować po sobie, lecz przez część dnia pracy obydwie brygady będą wykonywać zadania jednocześnie. Ta okoliczność może mieć znaczenie w przypadku, gdyby pracodawca zamierzał wykorzystywać zmianowość pracy jako przesłankę uzasadniającą planowanie i polecanie pracy w niedziele i święta, poza przypadkami prowadzenia akcji ratowniczej lub usuwania skutków awarii. Jeśli jednak pracodawca nie zamierza polecać magazynierom pracy w niedziele i święta, ten fakt nie ma znaczenia.

Uzyskanie zbliżonego efektu jest również możliwe w ramach ruchomego czasu pracy w wariancie przewidzianym w art. 140¹ § 1 K.p. Pozwala on pracodawcy zaplanować pracownikom różne godziny rozpoczynania pracy w dniach, które są dla pracownika dniami pracy. Organizacja pracy magazynierów w ruchomym czasie pracy nie będzie się różnić od tej, która obowiązuje przy pracy zmianowej. Pracodawca mógłby podzielić pracowników na dwie brygady, z których pierwsza będzie rozpoczynała pracę o 7⁰⁰, a druga o 10⁰⁰. Stosowanie ruchomego czasu pracy wymaga ingerencji w treść układu zbiorowego pracy, zawarcia porozumienia z zakładowymi organizacjami związkowymi lub organizacjami reprezentatywnymi w rozumieniu art. 25³ ust. 1 lub 2 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 263), z których każda zrzesza co najmniej 5% pracowników zatrudnionych u pracodawcy, a w razie braku związków z przedstawicielami pracowników wyłonionymi w przyjętym u pracodawcy trybie (art. 150 § 3 K.p.).

Niezależnie od dokonanego wyboru między pracą zmianową a ruchomym czasem pracy, pracodawca będzie musiał tworzyć dla pracowników rozkłady pracy, z których wynikać będą dni i godziny pracy poszczególnych pracowników.

Będą one również konieczne w przypadku rozwiązania alternatywnego, czyli zastąpienia systemu podstawowego równoważnym czasem pracy i planowania 11-godzinnych zmian roboczych. W tym przypadku w grafiku znajdą się dodatkowe dni harmonogramowo wolne od pracy, równoważące przedłużenie do 11 godzin czasu pracy w zwykłych dniach roboczych. Z uwagi na różne wymiary czasu pracy może się ponadto zdarzyć, że pracy nie uda się rozplanować na równe, 11-godzinne dniówki. W takich okolicznościach, aby dopełnić wymiar czasu pracy, pracodawca będzie musiał zaplanować pracownikom dodatkowy, krótszy niż 11 godzin dzień pracy.

Wymiar czasu pracy w maju 2019 r. obejmował 168 godzin. Pozwoliło to pracodawcy stosującemu system równoważny na zaplanowanie pracownikom magazynu 15 dni pracy po 11 godzin każdy (15 dni x 11 godz. = 165 godz.). W tym miesiącu aby dopełnić wymiar czasu pracy i uniknąć przestoju, pracodawca musiał zaplanować ww. pracownikom dodatkowy dzień pracy w wymiarze 3 godzin.

Wymiary czasu pracy podajemy w serwisie www.wskazniki.gofin.pl