Czas pracy pomiędzy kolejnymi orzeczeniami o niepełnosprawności

Czas pracy osób niepełnosprawnych posiada swoje odrębne uregulowania, odmienne od ogólnych zasad kodeksowych. Normy czasu pracy pracowników niepełnosprawnych zależą od posiadanego stopnia niepełnosprawności. Przepisy nie wyjaśniają jednak, jak należy traktować pracownika w przerwie między przedłożeniem kolejnego orzeczenia i jakie normy czasu pracy należy wtedy wobec niego stosować.

Normy czasu pracy

Czas pracy osób niepełnosprawnych, bez względu na stopień niepełnosprawności, nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo (art. 15 ust. 1 ustawy o rehabilitacji zawodowej...). Niższe normy czasu pracy wynoszące 7 godzin na dobę oraz 35 godzin na tydzień obejmują zaś osoby legitymujące się orzeczeniem o znacznym bądź umiarkowanym stopniu niepełnosprawności.

Normy te mają charakter sztywny - w odróżnieniu od tygodniowej normy kodeksowej - i nie można ich przekraczać bez względu na system czasu pracy, w którym pracownik niepełnosprawny jest zatrudniony.

Pracodawca stosuje normy czasu pracy z ustawy o rehabilitacji do pracownika niepełnosprawnego od dnia, od którego osoba niepełnosprawna została wliczona do stanu zatrudnienia osób niepełnosprawnych na podstawie art. 2a tej ustawy (art. 20c ustawy o rehabilitacji).

Osoba niepełnosprawna nie może być zatrudniona w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych.

Niestosowanie norm czasu pracy

Normy czasu pracy pracowników niepełnosprawnych nie zawsze muszą być stosowane. Na ich wyłączenie pozwala art. 16 ustawy o rehabilitacji, dopuszczający to w przypadku:

osób zatrudnionych przy pilnowaniu oraz
gdy, na wniosek osoby zatrudnionej, lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników lub w razie jego braku lekarz sprawujący opiekę nad tą osobą, wyrazi na to zgodę.

W tych dwóch przypadkach pracowników niepełnosprawnych obowiązują normy czasu pracy przewidziane dla zatrudnionych na zasadach ogólnych, czyli 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w tygodniu. Mogą oni też być zatrudniani w porze nocnej, w nadgodzinach i w szczególnych systemach czasu pracy.

Wliczanie do stanu zatrudnienia

Jak stanowi art. 2a ust. 1 ustawy o rehabilitacji, osobę niepełnosprawną wlicza się do stanu zatrudnienia osób niepełnosprawnych począwszy od dnia przedstawienia pracodawcy orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność. Dotyczy to pierwszego orzeczenia o niepełnosprawności.

W przypadku gdy pracownik przedstawi pracodawcy kolejne orzeczenie, wlicza się go do osób niepełnosprawnych począwszy od dnia złożenia wniosku o wydanie orzeczenia, jeżeli z orzeczenia wynika, że w tym okresie był niepełnosprawny, a wniosek został złożony nie później niż w dniu następującym po dniu, w którym upłynął termin ważności poprzedniego orzeczenia w tej sprawie. Bez względu na datę złożenia wniosku o wydanie kolejnego orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność, osobę niepełnosprawną wlicza się do stanu zatrudnienia tych osób również w okresie do 3 miesięcy poprzedzających dzień przedstawienia pracodawcy kolejnego orzeczenia, jeżeli z jego treści wynika, że w tym okresie osoba ta była niepełnosprawna (art. 2a ust. 2-3 ustawy o rehabilitacji).

Z przepisów nie wynika, jak należy traktować pracownika w okresie, gdy pracodawca nie posiada kolejnego orzeczenia o niepełnosprawności, a wcześniej pracownik legitymował się np. umiarkowanym bądź znacznym stopniem niepełnosprawności. Nie ma on wtedy statusu osoby niepełnosprawnej. Zatem w tym czasie pracownik zatrudniony na pełny etat powinien pracować po 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy. Stanowisko w tej sprawie zajęło Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, które w piśmie udostępnionym naszej redakcji w dniu 24 lipca 2014 r. wyjaśniło, że: "(...) Ponadto zgodnie z art. 20c w/w ustawy uprawnienia pracownicze wskazane w rozdziale 4 tej ustawy, w tym skrócony czas pracy, przysługują osobie niepełnosprawnej od dnia, od którego została wliczona do stanu zatrudnienia osób niepełnosprawnych na podstawie art. 2a ustawy o rehabilitacji (...).

Należy także wspomnieć, że co do zasady w okresie między utratą ważności poprzedniego i wydaniem nowego orzeczenia, dana osoba nie posiada statusu osoby niepełnosprawnej, a więc w zakresie norm czasu pracy, w tym okresie, powinna być ona traktowana jak pracownik pełnosprawny. Jeżeli jednak z kolejnego orzeczenia będzie wynikała ciągłość trwania niepełnosprawności i stopnia niepełnosprawności, wówczas zdaniem Biura, zgodnie z art. 2a ustawy o rehabilitacji (...), pracodawca powinien potraktować pracę powyżej 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo, w przypadku osoby niepełnosprawnej zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, jako pracę w godzinach nadliczbowych".

Przykład

Orzeczenie pracownika o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności wygasło z dniem 18 kwietnia 2017 r. Pracownik złożył wniosek o uzyskanie kolejnego orzeczenia w dniu 19 kwietnia br. Od tego też dnia wykonuje pracę po 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy.

W dniu 23 maja br. przedłożył pracodawcy kolejne orzeczenie, z którego wynika, że jest niepełnosprawny od 2011 r., a od 2014 r. jest niepełnosprawny w stopniu umiarkowanym. Pracodawca zgodnie z art. 2a ust. 2 ustawy o rehabilitacji ma obowiązek ponownie wliczyć tego pracownika do stanu zatrudnienia osób niepełnosprawnych od dnia złożenia wniosku, czyli od 19 kwietnia br.

Ponadto godziny pracy powyżej 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo wykonywanej w okresie od 19 kwietnia br. stanowią nadgodziny, za które należy wypłacić dodatek do wynagrodzenia lub udzielić czasu wolnego.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 27.08.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 2046 ze zm.)