Harmonogram pracownika zatrudnionego w równoważnym systemie czasu pracy

1) Zatrudniamy konserwatorów sieci wodno-kanalizacyjnej w równoważnym czasie pracy z wydłużonym do 12 godzin wymiarem dobowym. Placówka ma zapewnioną obsługę przez 7 dni w tygodniu od 7⁰⁰ do 19⁰⁰. Dla tych pracowników przygotowujemy harmonogramy czasu pracy. Jak możemy sprawdzić czy są one prawidłowe?

Równoważny czas pracy może być wprowadzony, jeżeli uzasadniają to rodzaj pracy lub jej organizacja. Jego istotą jest przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy w niektórych dniach tygodnia kompensowane krótszym wymiarem tego czasu w innych dniach lub dniami wolnymi od pracy.

Stosownie do art. 135-137 K.p. wyróżnia się trzy rodzaje systemu równoważnego. Wariant podstawowy tego systemu pozwala na przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy, nie więcej jednak niż do 12 godzin w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 1 miesiąca. W szczególnie uzasadnionych przypadkach okres rozliczeniowy może być przedłużony do 3 miesięcy, a przy pracach uzależnionych od pory roku lub warunków atmosferycznych nie więcej niż do 4 miesięcy (art. 135 K.p.). Pracownicy zatrudnieni w innym niż podstawowy systemie czasu pracy pracują zgodnie z harmonogramami, które należy sporządzić uwzględniając wymiar czasu pracy. Wymiar ten będący liczbą godzin przypadających do przepracowania w danym okresie rozliczeniowym należy ustalić przed rozpoczęciem okresu rozliczeniowego. Obowiązujący pracownika wymiar czasu pracy dla wszystkich systemów czasu pracy z wyjątkiem ruchu ciągłego oblicza się stosując reguły zawarte w art. 130 K.p., tj.:

• mnożąc 40 godzin przez liczbę tygodni przypadających w okresie rozliczeniowym, a następnie
   
• dodając do otrzymanej liczby godzin iloczyn 8 godzin i liczby dni pozostałych do końca okresu rozliczeniowego, przypadających od poniedziałku do piątku, dalej
   
• odejmując za każde święto występujące w okresie rozliczeniowym i przypadające w innym dniu niż niedziela 8 godzin.

Harmonogram, zwany też grafikiem, jest to indywidualny rozkład czasu pracy pracownika w przyjętym okresie rozliczeniowym. W harmonogramie należy wskazać dni i godziny pracy oraz dni wolne od pracy. Pracodawca nie ma obowiązku przygotowania harmonogramu dla podstawowego systemu czasu pracy, jeżeli pracownik świadczy pracę w stałym rozkładzie przez wskazanych pięć dni w tygodniu (na jedną zmianę, w ustalonych godzinach), a dniem wolnym z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy jest dla niego sobota. W pozostałych przypadkach (np. przy pracy w stałych dniach, ale wykonywanej na zmiany lub w różnych dniach tygodnia) należy przygotować dla pracownika indywidualny harmonogram.

Przygotowując harmonogram pracownika zatrudnionego w systemie równoważnym należy w szczególności:

• przestrzegać obowiązującego wymiaru czasu pracy w danym okresie rozliczeniowym oraz zasady przeciętnie pięciodniowego tygodnia,
   
• zapewnić w każdej dobie prawo do co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku,
   
• zagwarantować prawo do co najmniej 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku tygodniowego obejmującego co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego,
   
• nie naruszać doby pracowniczej albo przedłużonego wymiaru dobowego.

Ponadto jeśli w firmie jest dozwolona praca w niedziele i święta pracownikom zapewnia się co najmniej raz na 4 tygodnie niedzielę wolną od pracy, a także łączną liczbę dni wolnych od pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym odpowiadającą co najmniej liczbie niedziel, świąt oraz dni wolnych od pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy przypadających w tym okresie. W równoważnym czasie pracy liczba dni wolnych może być większa, co wynika z kompensowania przedłużenia dobowego wymiaru czasu pracy dniami wolnymi od pracy.

Pracodawca dla pracownika zatrudnionego w systemie równoważnym w jednomiesięcznym okresie rozliczeniowym przygotował na czerwiec br., w którym wymiar czasu pracy wynosił 160 godzin, następujący harmonogram:

Przyjmując, że praca każdego dnia rozpoczynała się o tej samej godzinie należy uznać, że harmonogram jest prawidłowy jako uwzględniający wymiar oraz odpoczynki dobowe i tygodniowe, a także liczbę wolnych niedziel. Praca została zaplanowana na 16 dni gwarantując pracownikowi 4 dodatkowe dni wolne od pracy.

2) W jaki sposób w informacji o warunkach zatrudnienia podać obowiązujące w systemie równoważnym normy czasu pracy oraz dni wolne z tytułu rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy?

Pracownikowi zatrudnionemu w równoważnym systemie czasu pracy w informacji o warunkach zatrudnienia należy jedynie wskazać, że obowiązuje go 8-godzinna norma dobowa, z możliwością przedłużenia wymiaru dobowego do 12 godzin.

Norma dobowa, co do zasady, wynosi 8 godzin. Jednak w równoważnym systemie czasu pracy dopuszczalne jest wydłużenie wymiaru dobowego nawet do 24 godzin (przy pilnowaniu). Natomiast normę tygodniową określa się w taki sam sposób, jak dla pozostałych pracowników (przeciętnie 40 godzin w tygodniu). Pracodawca nie ma obowiązku informowania o dniach wolnych od pracy z tytułu rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu. Z art. 129 K.p. wynika, że pracownicy powinni świadczyć pracę przeciętnie 5 dni w tygodniu w przyjętym okresie rozliczeniowym. Dniem wolnym od pracy wynikającym z takiego rozkładu może być każdy dzień tygodnia z wyjątkiem niedzieli oraz świąt ustawowo wolnych od pracy. U większości pracodawców jest to sobota (tzw. wolna sobota). Dni wolne od pracy można wyznaczać w harmonogramach poszczególnych pracowników w różne dni, o ile przepisy wewnątrzzakładowe nie stanowią inaczej.