Kiedy występują godziny nadliczbowe?

Zatrudniamy pracowników w systemie podstawowym i równoważnym. Świadczą oni pracę czasami przez 9, 10, a nawet 13 godzin. Które godziny pracy będą dla nich godzinami nadliczbowymi i jak należy rozumieć pojęcie nadgodzin?

Definicję pracy nadliczbowej zawiera art. 151 § 1 K.p. W myśl tej regulacji praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy, stanowi pracę w godzinach nadliczbowych.

Nadgodziny z przekroczenia dobowego w podstawowej organizacji czasu pracy powstają po przekroczeniu dobowej normy czasu pracy. Zasadniczo przypadają więc za pracę powyżej 8 godzin na dobę, gdyż w myśl art. 129 K.p. czas pracy w ciągu doby nie może przekraczać 8 godzin. Wyjątki od tej zasady dotyczą określonych grup zatrudnionych, których normy dobowe czasu pracy są obniżone i wynikają z przepisów odrębnych. Przykładowo dla pracownika zatrudnionego w systemie podstawowym od 8⁰⁰ do 16⁰⁰ pracą nadliczbową z przekroczenia dobowego będzie praca przypadająca po 16⁰⁰. Do pracy nadliczbowej dojdzie także w razie rozpoczęcia pracy w kolejnym dniu przed zakończeniem poprzedniej doby pracowniczej, chyba że pracodawca stosuje ruchomy czas pracy.

Godziny nadliczbowe z przekroczeń dobowych dla zatrudnionego w systemie równoważnym powstają po przekroczeniu normy dobowej, czyli zasadniczo po 8 godzinach, albo przedłużonego wymiaru dobowego, np. 12 godzin pracy. Ustalenia tych nadgodzin dokonuje się w oparciu o rozkład czasu pracy pracownika. Przykładowo, jeżeli w danym dniu pracownik miał przepracować 12 godzin, to nadgodziny dobowe powstaną po przekroczeniu tego przedłużonego wymiaru dobowego. Natomiast gdy pracownik miał świadczyć pracę np. przez 6 godzin, to nadgodziny dobowe powstaną po przekroczeniu normy dobowej wynoszącej 8 godzin.

Do przekroczenia średniotygodniowej normy czasu pracy dochodzi wtedy, gdy pracownik w danym okresie rozliczeniowym przepracuje więcej niż przeciętnie 40 godzin na tydzień (normy te są niższe dla określonych grup pracowniczych).

Przykład

Pracownik pełnoetatowy jest zatrudniony w systemie podstawowym i pracuje przeciętnie przez 5 dni w tygodniu po 8 godzin dziennie, od 7⁰⁰ do 15⁰⁰. W jednym tygodniu okresu rozliczeniowego pracował w następujący sposób: pon. 7⁰⁰-17⁰⁰, wt. - wolne z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy (może być wyznaczone w każdym dniu od poniedziałku do soboty), śr. 7⁰⁰-18⁰⁰, czw. 7⁰⁰-20⁰⁰, piątek - wolne, sobota 7⁰⁰-15⁰⁰.

Za 2 godziny pracy w poniedziałek od 15⁰⁰ do 17⁰⁰, za 3 godziny pracy w środę od 15⁰⁰ do 18⁰⁰ oraz za 5 godzin pracy w piątek od 15⁰⁰ do 20⁰⁰, które stanowią godziny nadliczbowe z przekroczenia dobowego, pracownikowi przysługują 50% dodatki do wynagrodzenia.