Ubezpieczenia i Prawo Pracy nr 3 (453) z dnia 1.02.2018

Czas pracy kierowcy w przewozach międzynarodowych

Czy do czasu pracy kierowcy na trasach międzynarodowych zalicza się całą podróż służbową, w tym godziny odpoczynku i przerw, czy tylko kierowania pojazdem, załadunku i rozładunku?

Dla rozstrzygnięcia, czy kierowca przebywa w podróży służbowej istotne znaczenie ma fakt opuszczenia - na polecenie pracodawcy - miejscowości, w której firma prowadzi działalność w celu realizacji przewozu drogowego. Tak wynika z art. 2 pkt 7 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (Dz. U. z 2012 r. poz. 1155 z późn. zm.). 

Ustawa o czasie pracy kierowców dostępna jest w serwisie www.przepisy.gofin.pl.

Oceniając relację podróży służbowej do czasu pracy należy uwzględnić to, że taka podróż trwa nieprzerwanie od chwili wyjazdu z siedziby, filii, oddziału lub np. bazy transportowej pracodawcy, do momentu powrotu do takiej miejscowości po wykonaniu zadania przewozowego. W ramach podróży służbowej można wyodrębnić odcinek krajowy do granicy, rozliczany odrębnie fragment podróży krajowej w drodze powrotnej po wykonaniu zadania, a samą zagraniczną jej część rozbić na etapy wskazując kilka państw docelowych. Skutkiem tego będzie osobne rozliczanie poszczególnych odcinków, co nie wpływa jednak na nieprzerwany bieg podróży. Obejmuje ona bowiem wszystkie aktywności pracownika niezależnie od tego, czy stanowią jego czas pracy. W przypadku kierowcy jako podróż służbową rozlicza się więc nie tylko przejazdy i dojazdy, dokonywane na trasie rozładunki i załadunki, ale również pełnione dyżury oraz czas wolny w miejscu docelowym podróży, odpoczynki dobowe i tygodniowe.

W efekcie choć cały czas trwania podróży będzie uwzględniany przy naliczaniu diet i innych świadczeń związanych z podróżą, prawo do wynagrodzenia przysługuje wyłącznie za te aktywności, które wlicza się do czasu pracy. Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy o czasie pracy kierowców obejmuje on nie tylko okresy prowadzenia pojazdu oraz załadunku i rozładunku, ale też czas przeznaczony na czynności spedycyjne i formalności administracyjne, obsługę codzienną pojazdu i utrzymanie go w czystości oraz inne prace podejmowane w celu wykonania zadania lub zapewnienia bezpieczeństwa osób, pojazdu i rzeczy. Do czasu pracy kierowcy wlicza się również 15-minutową przerwę, jeśli pracuje on co najmniej 6 godzin w dobie oraz okresy pozostawania w gotowości do wykonywania pracy, np. w trakcie oczekiwania na załadunek lub rozładunek, jeśli wyjeżdżając kierowca nie zna jeszcze przewidywanego czasu oczekiwania (art. 6 ust. 2 i 3 ustawy o czasie pracy kierowców).

W przewozach realizowanych w transporcie multimodalnym, gdy kierowca odbywa część podróży towarzysząc pojazdowi transportowanemu pociągiem lub np. promem występują okresy pozostawania w dyspozycji, które w zakresie przypadającym na rozkładowe godziny pracy kierowcy zalicza się do czasu pracy. Dyspozycja może również wystąpić podczas oczekiwania na przejściach granicznych lub w związku z ograniczeniami ruchu drogowego (art. 10 ust. 1 ustawy o czasie pracy kierowców). W przypadku, gdy kierowca dojeżdża do pojazdu objętego zakresem rozporządzenia (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego (Dz. Urz. UE L 06.102.1 ze zm.), dalej rozporządzenia 561/2006 - znajdującego się poza bazą transportową pracodawcy oraz z dala od jego siedziby, filii i oddziałów, prywatnym lub służbowym samochodem i prowadzi ten pojazd - czas tego przejazdu należy traktować jako inną pracę (art. 9 ust. 3 ww. rozporządzenia 561/2006). W praktyce oznacza to, że okres ten powinien być wliczony do czasu pracy.

Zwracamy uwagę! W przypadku kierowców pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony, obok czasu pracy i czasu wolnego od pracy wyróżniamy również występujące regularnie dyżury. Wlicza się do nich przerwy w jeździe wynikające z art. 7 rozporządzenia 561/2006, tj. 45 minut po 4,5 godzinach prowadzenia pojazdu, lub udzielane zamiennie przerwy w pracy z art. 13 ustawy o czasie pracy kierowców, czyli 30 lub 45 minut w zależności od liczby godzin pracy, z wyjątkiem przerwy 15-minutowej wliczanej do czasu pracy. Przy przewozach w załodze takich dyżurów będzie więcej, gdyż tak rozlicza się wszystkie okresy nieprzeznaczone na prowadzenie pojazdu, występujące poza rozkładem (art. 9 ust. 3 ustawy o czasie pracy kierowców). Za ten specyficzny rodzaj dyżuru kierowcy przysługuje prawo do wynagrodzenia nie niższego niż 50% stawki godzinowej z osobistego zaszeregowania pracownika - zgodnie z regulacjami płacowymi pracodawcy (art. 9 ust. 2, 3 i 6 ustawy o czasie pracy kierowców). W praktyce oznacza to, że w ramach układu zbiorowego pracy, regulaminu wynagradzania lub w treści indywidualnych umów, pracodawca powinien określić wysokość stawki wynagrodzenia za dyżur zatrudnionych kierowców. Pozostałe okresy podróży służbowej, których nie można zakwalifikować jako czasu pracy lub czasu dyżuru, nie rodzą po stronie kierowcy roszczenia o wynagrodzenie. Tym samym czas odpoczynków oraz inne okresy nieprzeznaczone na świadczenie pracy, np. nieuzasadnione postoje - nie wymagają odrębnej rekompensaty, choć nie można ich odliczyć od czasu trwania podróży służbowej.