Ubezpieczenia i Prawo Pracy nr 17 (587) z dnia 1.09.2023

Zaliczenie do czasu pracy uczestnictwa kierowcy w szkoleniu okresowym

Czy czas uczestnictwa kierowcy w szkoleniu okresowym podlega wliczeniu do czasu pracy?

Kwestia zaliczania obowiązkowych szkoleń odbywanych przez kierowców do czasu pracy od lat budzi kontrowersje. Czas uczestnictwa w tych szkoleniach nie mieści się w definicji czasu pracy zawartej w art. 6 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (Dz. U. z 2022 r. poz. 1473 ze zm.). Odwołuje się on bowiem do czynności związanych z wykonywaniem przewozu drogowego, których otwarty katalog określa ust. 1 tego przepisu. Odpowiedzi na pytanie, czy szkolenia okresowe kierowców powinny odbywać się w czasie pracy nie udziela również art. 39l ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. z 2022 r. poz. 2201 z późn. zm.), gdyż regulacja ust. 2 tego przepisu ogranicza się do stwierdzenia, iż przedsiębiorca lub podmiot wykonujący przewóz drogowy może pokryć koszty szkoleń okresowych kierowcy.

Przed 26 kwietnia 2023 r. podstawy prawnej do wliczania szkoleń okresowych kierowców do czasu pracy również nie można było znaleźć w Kodeksie pracy. Przed tą datą powołany akt nakazywał wliczanie do czasu pracy wyłącznie szkoleń z dziedziny bezpieczeństwa i higieny pracy. Stan prawny zmienił się od 26 kwietnia 2023 r., tj. od dnia wejścia w życie ustawy z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy... (Dz. U. poz. 641). Powołaną ustawą do Kodeksu pracy dodano art. 94¹³, zgodnie z którym, jeżeli obowiązek pracodawcy przeprowadzenia szkoleń pracowników niezbędnych do wykonywania określonego rodzaju pracy lub pracy na określonym stanowisku wynika z postanowień układu zbiorowego pracy lub innego porozumienia zbiorowego, lub z regulaminu, lub przepisów prawa, lub umowy o pracę oraz w przypadku szkoleń odbywanych przez pracownika na podstawie polecenia przełożonego, szkolenia takie odbywają się na koszt pracodawcy oraz, w miarę możliwości, w godzinach pracy pracownika. Czas szkolenia odbywanego poza normalnymi godzinami pracy pracownika wlicza się do czasu pracy.

Odnosząc powyższe do sytuacji zawodowych kierowców, obowiązek cyklicznego odbywania przez nich szkolenia okresowego wynika z art. 39d ust. 2 ustawy o transporcie drogowym i jest ono niezbędne do wykonywania umówionej pracy. Co więcej przedsiębiorca lub podmiot wykonujący przewóz drogowy jest obowiązany do kierowania kierowców na szkolenia okresowe. Można więc przyjąć, że odbywają oni ww. szkolenia na polecenie pracodawcy. Spełnione są więc kryteria wynikające z art. 94¹³ K.p., uzasadniające zaliczenie szkoleń okresowych kierowców do czasu pracy.

Nie sprzeciwia się temu brzmienie art. 6 ustawy o czasie pracy kierowców, nakazującego kwalifikowanie jako czas pracy czasu od rozpoczęcia do zakończenia pracy, która obejmuje wszystkie czynności związane z wykonywaniem przewozu drogowego. Warto bowiem pamiętać, iż zgodnie z art. 4 ustawy o czasie pracy kierowców, w zakresie w niej nieuregulowanym, stosuje się przepisy Kodeksu pracy. W efekcie art. 94¹³ K.p. ma bezpośrednie zastosowanie wobec kierowców zatrudnionych na podstawie stosunku pracy.

Kierowca pojazdu o dmc powyżej 3,5 tony ma obowiązek odbywania szkolenia okresowego kierowcy. Zgodnie z ustawą o transporcie drogowym, pracodawca ma obowiązek kierować go na takie szkolenie i może, ale nie musi pokrywać jego kosztów. Szkolenie okresowe trwa kilka dni po kilka godzin dziennie tak, że kierowca nie ma możliwości pracować w tym czasie. W obecnym stanie prawnym czas, w którym kierowca odbywa to szkolenie, podlega zaliczeniu do czasu pracy na podstawie art. 94¹³ K.p. w związku z art. 4 ustawy o czasie pracy kierowców. Z uwagi na to, że ustawa o transporcie drogowym stanowi jedynie o możliwości pokrycia przez pracodawcę kosztów szkolenia, art. 39l tej ustawy, jako przepis szczególny wyłącza wobec kierowców regulację art. 94¹³ K.p. w zakresie, w jakim wprowadza on obowiązek finansowania przez pracodawcę kosztu szkoleń okresowych kierowców. Nie ma to jednak wpływu na konieczność zaliczania czasu trwania takich szkoleń do czasu pracy kierowcy. Pracodawca nie może więc wymagać odpracowania dni, w których kierowca uczestniczył w szkoleniu okresowym w innym terminie. Wykluczone jest również udzielanie kierowcom na te dni urlopu wypoczynkowego, skoro godziny przeznaczone na odbycie szkolenia są kwalifikowane jako czas pracy.