Ubezpieczenia i Prawo Pracy nr 13 (463) z dnia 1.07.2018

Rozliczanie czasu pracy kierowców

Czy do pracownika zatrudnionego jako specjalista ds. sprzedaży, który co dwa tygodnie odbywa podróż służbową dostarczając towar do klientów pojazdem o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony stosuje się art. 22 ustawy o czasie pracy kierowców?

Rozstrzygnięcie zakresu stosowania ustawy o czasie pracy kierowców budzi pewne wątpliwości. Ich przyczyną są po części różne definicje pojęcia kierowcy funkcjonujące w przepisach krajowych, jak i międzynarodowych.

Zgodnie z art. 2 pkt 21 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2017 r. poz. 1260 z późn. zm.), kierowcą jest osoba uprawniona do kierowania pojazdem silnikowym lub motorowerem. Dla odmiany mocą art. 4 lit. c rozporządzenia nr 561/2006, kierowca to osoba, która prowadzi pojazd nawet przez krótki okres, lub która jest przewożona w pojeździe w celu podjęcia w ramach swoich obowiązków jego prowadzenia w razie potrzeby. Ta definicja kierowcy jest zbliżona do krajowego pojęcia kierującego, czyli zgodnie z art. 2 pkt 20 ustawy Prawo o ruchu drogowym osoby, która kieruje pojazdem lub zespołem pojazdów, prowadzi kolumnę pieszych, jedzie wierzchem albo pędzi zwierzęta pojedynczo lub w stadzie. Dodatkowe wymogi wobec kierowców i kierujących zawierają ponadto ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (Dz. U. z 2017 r. poz. 978 z późn. zm.) oraz z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. z 2017 r. poz. 2200 z późn. zm.).

Przepisy ustawy o czasie pracy kierowców, a także ustawy Prawo o ruchu drogowym dostępne są w serwisie  www.przepisy.gofin.pl

W powyższych okolicznościach nie trudno więc o wątpliwości, jakie kryteria decydują o kwalifikowaniu pracownika jako kierowcy, a w związku z tym na jakim etapie rodzi się konieczność stosowania do niego regulacji ustawy o czasie pracy kierowców. Nie rozstrzyga ich art. 1 pkt 1 ustawy o czasie pracy kierowców stanowiąc, że jej przepisy mają zastosowanie wobec kierowców wykonujących przewóz drogowy, zatrudnionych na podstawie stosunku pracy. Zgodnie z definicją wynikającą z art. 4 lit. a rozporządzenia nr 561/2006, do której odsyła art. 2 pkt 2 ustawy o czasie pracy kierowców, przewóz drogowy to każda podróż odbywana w całości lub części po drogach publicznych przez pojazd, z ładunkiem lub bez, używany do przewozu osób lub rzeczy.

Powołane regulacje nie pozwalają więc precyzyjnie określić zakresu stosowania ustawy o czasie pracy kierowców. W tym względzie pomocna może być analiza stanowiska Głównego Inspektora Pracy z 11 sierpnia 2008 r. w sprawie umów o pracę kierowców (znak GPP-302-4560-609/08/PE). Podniesiono w nim, że: "(...) zgodnie z art. 29 § 1 pkt 1 K.p. umowa o pracę określa w szczególności rodzaj wykonywanej pracy. Inspektor pracy dokonujący czynności nadzorczo-kontrolnych w zakresie przepisów o czasie pracy weryfikuje zgodność organizacji czasu pracy ze szczególnymi rozwiązaniami z ustawy o czasie pracy kierowców tylko wtedy, jeżeli strony stosunku pracy wspólnie uzgodniły taki właśnie charakter zatrudnienia. Inspektor pracy nie ma przy tym uprawnień do wyręczania stron stosunku pracy w tym zakresie. Jeżeli zatem strony stosunku pracy ustalą, że pracownik będzie wykonywał pracę w charakterze magazyniera, w rzeczywistości jednak - w ocenie pracownika - charakter jego zatrudnienia bardziej mu przypomina kierowcę, ewentualne roszczenia pracownika mogą być dochodzone wyłącznie przed sądem pracy np. w drodze powództwa o ustalenie charakteru zatrudnienia.".

Odnosząc powyższe do stanu faktycznego przedstawionego w pytaniu, w którym obowiązki kierowcy mają charakter incydentalny wobec zadań specjalisty ds. sprzedaży, przeważający rodzaj zatrudnienia pracownika nie budzi wątpliwości. To zaś daje podstawy, aby planując i rozliczając jego czas pracy opierać się w całości na regulacjach Kodeksu pracy, z pominięciem przepisów ustawy o czasie pracy kierowców. Określając rodzaj zatrudnienia strony nie odniosły się do pracy kierowcy, poprzestając na stanowisku specjalisty ds. sprzedaży, co przesądza o braku podstaw do stosowania wobec pracownika przepisów ustawy o czasie pracy kierowców.

Przyjmujemy założenia z pytania, oraz że pracownik ma ważne badania od lekarza medycyny pracy stwierdzające, że może prowadzić pojazd o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 tony.

Nie ma podstaw do stosowania wobec pracownika przepisów ustawy o czasie pracy kierowców, gdyż wyklucza to wynikające z umowy o pracę stanowisko specjalisty ds. sprzedaży. Nawet, gdyby pracownik był zatrudniony na łączonym stanowisku pracy, praca sprzedawcy przeważa nad obowiązkami kierowcy, na które pracownik poświęca mniej niż 1/6 czasu pracy - co przemawia za stosowaniem do pracownika wyłącznie regulacji Kodeksu pracy. Jeśli ta proporcja byłaby inna, a obowiązki kierowcy przeważały w jego zatrudnieniu, fakt korzystania przy pracy z pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony nie uprawniałby go do 30 lub 45-minutowych przerw w czasie pracy, co wyjaśniliśmy w pkt 2.1. niniejszego tematu.